Bogdanowski J., Polskie ogrody ozdobne: historia i problemy rewaloryzacji, 2000.
Bończak-Kucharczyk E., J. Maroszek, Kucharczyk K., Katalog parków i ogrodów zabytkowych d. województwa białostockiego, Białystok 2000, t. I, s. 37-8.
Chrościcki J., Rottermund A., Atlas architektury Warszawy, 1977, s. 211.
J. Gr. Wystawa ogrodnicza w Warszawie, [w:] „Tygodnik Ilustrowany” 1886, nr 188.
Edmund Jankowski, Wspomnienia ogrodnika, oprac. A. Szwejcerowa i A. Brachfogel, 1972.
Czernicki T., Park w Zamościu, [w:] „Ziemia Zamojska” 1921, nr 20.
Jaczewski B., Życie naukowe w Polsce w drugiej połowie XIX i XX wieku, 1987, s. 35.
Jaroszewski T., Baraniewski W., Pałace i dwory w okolicach Warszawy, 1992.
Jaroszewski T., Po pałacach i dworach Mazowsza, przewodnik cz. 1, 1995.
Kałuszko J., Ajdacki P., Otwock i okolice, 2006, s. 259 (m.in. o Wiązownej )
Kiepurska H., Inteligencja zawodowa Warszawy 1905-1907, 1967.
Kołodziejczyk R., Kronenberg Walerian, [w:] Polski Słownik Biograficzny, Wrocław-Warszawa-Kraków 1970, t. XV, s. 331.
Kordaczuk S., Dziedzictwo duchowe i materialne szlachty podlaskiej od XIX wieku III do Rzeczypospolitej, 2006.
W. Kronenberg, Ogród Pani Borsigowej w Berlinie, [w:] „Ogrodnik Polski” 1880, nr 10.
Kubisa S., Ziemia Chełmońskiego. Mazowsze Zachodnie. Pomiędzy Bzurą a Utratą. Przewodnik Turystyczny. 2013.
V. Kulus, Walerian Kronenberg, [w:] Materiały so Słownika Twórców Architektury Krajobrazu w Polsce, Warszawa 1990, z.1.
Łoziński J., Pomniki sztuki w Polsce: Mazowsze i Podlasie, 1985.
Majdecki L., Rejestr ogrodów polskich, z.2, Warszawa 1964.
Majdecki L., Historia ogrodów. Przemiany formy i konserwacja, Warszawa 1981.
A. Marconi-Betka, E. Poławska-Bukało, Założenie przestrzenne Willa Karolin-Marianów w świetle nowych dokumentów, [w:] „Ochrona Zabytków” 2005, nr 3.
S. Misieczko-Rudnik, Prace konserwatorskie w Zamościu w latach 1918-1939, Warszawa 1979.
Oktabiński K., Nad Mienią i Świdrem, cz. II-Letniska, Wiązowna 2005.
Omilanowska M., Polska pałace i dwory, 2004.
B. Prus, Z Nałęczowa, [w:] „Kurier Codzienny´1894, nr 237.
M. Różański, Kronika, Walerjan Kronenberg, [w:] „Gazeta Rolnicza”, 1935, nr 6.
W. Rybski, Ogródki przy willach w Grodzisku, [w:]„Ogrodnik Polski”, 1893, nr 7.
W. Sabowski, Wystawa ogrodnicza w Warszawie, [w:] „Tygodnik Ilustrowany”, 1885, nr 142.
Sroczyńska B., Zamość w XIX stuleciu, [w:] „Konserwatorska Teka Zamojska”, Warszawa-Zamość 1986.
F. Szanior, Wystawa Ogrodnicza Prowincjonalna w Łodzi w 1892 r., [w:]„Ogrodnik Polski”, 1882, nr 19.
F. Szanior, Wystawa planów parków i ogrodów, [w:] „Ogrodnik”, 1924, nr 13-14.
Ogłoszenia, [w:]„Ogrodnik Polski”, 1880, nr 10.
Szymański W., Przewodnik po Puszczy Białowieskiej, Wilno 1925.
Tarka M., Dzieje Nałęczowa, 1989, s. 83, 85.
Monthly Archives: styczeń 2015
WYBRANE PROJEKTY I REALIZACJE
1) 1880- Grodziec (ob. dzielnica Będzina), projekt parku.
2) 1881- Wiązowna (woj. mazowieckie), projekt i realizacja parku dworskiego.
3) 1885- Warszawa, Wystawa Ogólna Ogrodnicza przy Placu Ujazdowskim, projekt i realizacja ogrodu wystawowego (współautor F. Szanior).
4) 1886- Czesławice (woj. lubelskie), projekt i realizacja parku dworskiego.
5) 1886- Walewice (woj. łódzkie), projekt i realizacja parku pałacowego.
6) 1887- Młochów (woj. mazowieckie), przebudowa parku pałacowego.
7) 1889- Brzezie (woj. kujawsko-pomorskie), projekt i realizacja parku pałacowego. [na zamówienie Leoolda Kronenberga]
8) 1889- Wołoczyska (Ukraina), projekt i realizacja parku pałacowego.
9) 1890- Trojanka (Ukraina), projekt i realizacja parku pałacowego.
10) 1890- Bużany (Ukraina), projekt i realizacja parku pałacowego.
11) 1890- Minkowce (Białoruś), projekt i realizacja parku pałacowego.
12) 1890- Zwody (Białoruś), projekt i realizacja parku pałacowego.
13) 1891- Wierzchówka (Ukraina), projekt i realizacja parku pałacowego.
14) 1891- Garnek (woj. śląskie), projekt i realizacja parku pałacowego.
15) 1892- Opinogóra (woj. mazowieckie), projekt przebudowy parku pałacowego (współautor F. Szanior).
16) 1892- Raj (Ukraina), projekt i realizacja parku pałacowego.
Na Wystawie Ogrodniczej Prowincjonalnej w Łodzi w 1892 roku Walerian Kronenberg przedstawiał swoje projekty, o czym dowiadujemy się z nr 22 „Ogrodnika Polskiego”. P. Walery Kronenberg, 3 plany parków w oryginałach: we Włodawie dla inwalidów kolejowych, w Roszynie i Wojciechowie, oraz 20 parków i budowli w kopiach fotograficznych jako to: w Bużanach, Czarnorudce, Opinogórze, Skłótach, Żukowie, Młochowie, Psarach, Trojance, Zagórzu, Skórcu, Falentach, Brzeżanach, Leźnicy, Czesławicach, Minkowcach, Ostomeczonie, Leśmierzu, Częstocicach i Młocinach. Część z nich jest niedatowana:
Brzeżany (Ukraina), projekt parku.
Czarnorudka (Ukraina), projekt parku.
Częstocice (woj. Świętokrzyskie), projekt parku.
Falenty (woj. mazowieckie), projekt parku.
Leźnica Wielka (woj. łódzkie), projekt i realizacja parku dworskiego.
Młociny (woj. mazowieckie), projekt parku.
Ostromeczon.
Psary (woj. śląskie), projekt i realizacja parku dworskiego.
Rogów (woj. mazowieckie), projekt i realizacja parku dworskiego.
Roszyn (Ukraina), projekt i realizacja parku dworskiego.
Skłóty (woj. mazowieckie), projekt i realizacja parku dworskiego.
Skórzec (woj. mazowieckie), projekt parku dworskiego.
Włodawa (woj. lubelskie), Park Inwalidów i Rencistów; projekt parku.
Wojciechów (woj. lubelskie), projekt parku dworskiego.
17) 1893- Grodzisk (woj. mazowieckie), projekt i realizacja ogrodu przy rezydencji Bojasińskich.
18) 1893- Grodzisk (woj. mazowieckie), projekt i realizacja ogrodu przy rezydencji Niedźwieckich.
19) 1894- Warszawa Bagatela, projekt i realizacja ogrodu przy siedzibie TOW.
20) 1895- Białowieża (woj. podlaskie), projekt i realizacja parku pałacowego.
Białowieża- niedatowany projekt Parku Dyrekcyjnego założonego jako tzw. park pułkowy wokół siedziby carskiego Zarządu Puszczy Białowieskiej.
21) 1895- Leśmierz (woj. łódzkie), projekt i realizacja parku pałacowego.
22) 1895- Wysokie Litewskie (Białoruś), projekt i realizacja parku pałacowego.
23) 1896- Ślepianka (Białoruś), projekt i realizacja parku pałacowego.
24) 1896- Kadzin (Białoruś), projekt i realizacja parku pałacowego.
25) 1896- Sobota (woj. mazowieckie), projekt i realizacja parku pałacowego.
26) 1897- Stryjów (woj. lubelskie), projekt i realizacja parku dworskiego.
27) 1897- Ruchna (woj. mazowieckie), projekt i realizacja parku dworskiego.
28) 1897- Siedlce (woj. mazowieckie), projekt ogrodu pułkowego.
29) 1897- Skrzydłów (woj. śląskie), projekt i realizacja parku dworskiego.
30) 1898- Przeździatka (woj. mazowieckie), projekt i realizacja parku pałacowego.
31) 1898- Szczawin (woj. mazowieckie), uzupełnienie parku pałacowego.
32) 1898-1903- Warszawa, Park publiczny przy Torze Wyścigów Konnych, projekt i częściowa realizacja.
33) 1899- Palikije (woj. lubelskie), projekt i realizacja parku dworskiego.
34) 1899- Zagórze (woj. łódzkie), projekt i realizacja parku dworskiego.
35) 1900- Siecień (woj. mazowieckie), projekt i realizacja parku dworskiego.
36) 1900- Żuków (woj. mazowieckie), projekt i częściowa realizacja parku dworskiego.
37) 1900- Uszomierz (Ukraina), projekt parku pałacowego (realizacja S. Cielichowski).
38) 1901- Borchów (Białoruś), projekt i realizacja parku pałacowego.
39) 1902- Dębno (woj. Kujawsko-pomorskie), projekt i realizacja parku pałacowego.
40) 1902-1907- Krasne (woj. mazowieckie), plan przekształcenia parku Krasińskich (realizacja F. Szanior).
41) 1903- Dębinki (woj. mazowieckie), projekt i realizacja parku dworskiego.
42) 1903-1904- Warszawa, Park przy ul. Agrykola, projekt i częściowa realizacja uporządkowania terenu ogrodu publicznego.
43) 1904- Falęcice (woj. mazowieckie), projekt i realizacja parku dworskiego.
44) 1904- Wieniec (woj. kujawsko-pomorskie), projekt i realizacja parku pałacowego. [w majątku Leoolda Kronenberga, u jego synów Stanisława i Leoolda Juliana.]
45) 1904-1910- Łódź, Park Miejski przy ul. Pańskiej, projekt ukształtowania parku i realizacja (współrealizator T. Chrząński).
46) 1905- Niezdów (woj. lubelskie), projekt i realizacja parku pałacowego.
47) 1906- Ługań (Ukraina) projekt i realizacja parku dworskiego.
48) 1910- Pławno (woj. śląskie), projekt i realizacja parku dworskiego.
49) 1910- Matwijowce (Ukraina), projekt i realizacja parku dworskiego.
50) 1911- Rybczyńce (Ukraina), projekt i realizacja parku pałacowego.
51) 1911- Guzów (woj. mazowieckie), projekt parku pałacowego (realizacja F. Szanior).
52) 1918- Zamość, Park Miejski, projekt parku miejskiego- realizacja projektu w latach 1922-27.
53) 1929-Zamość, projekt skwerów przed gmachem Sądu Okręgowego.
Pośród niedatowanych (sytuowanych na k. XIX wieku i pocz. XX w.) projektów znajdują się bardzo ważne realizacje:
Białystok, Park Miejski, projekt przebudowy i realizacja (współtwórca T. Chrząński).
Konstancin (woj. mazowieckie), Park Zdrojowy, projekt.
Nałęczów (woj. Lubelskie), Park Zdrojowy, przebudowa i zagospodarowanie.
Pruszków (woj. Mazowieckie), Park przy pałacu Potulickich, przebudowa parku.
Rykały (woj. mazowieckie), park pałacowy.
Spała (woj. łódzkie), [projekt z 1884 r., w l. 1922-24 projekt F. Szaniora, w parku tym jest Aleja im. W. Kronenberga]
Stryjów (woj. lubelskie), Park przy pałacu Smorczewskich, projekt parku.
OSTATNI OKRES ŻYCIA I TWÓRCZOŚCI
Ostatni datowany projekt Kronenberga to plan parku w Zamościu z około 1918 roku. Powstał na zamówienie zamojskiego magistratu, w drodze konkursu zorganizowanego przez Towarzystwo Ogrodnicze Warszawskie. W ostatnim etapie konkursu największą liczbę głosów uzyskała praca (szkic i projekt) inż. W. Kronenberga (godło „Myśl”). W 1921 roku na łamach „Ziemi Zamojskiej” apelował posiadamy wyjątkowo ładny teren, śliczny plan specjalisty inżyniera Kronenberga, mamy płot, most, bogata szkółkę, wartości około miliona marek, więc nie pozwólmy, aby to wszystko wskutek zaniku w nas gospodarczego instynktu zmarniało. Inżynier Kronenberg osobiście wyznaczył przed tygodniem kopcami i palikami poziomy i kierunki ulic i trawników na części parku leżącej obok szosy Lubelskiej. Jednak opóźniona realizacja projektu przypadła na lata 1922-27. W „Ogrodniku” z 1924 w relacji z pierwszej wystawy planów parków i ogrodów w Bagateli czytamy: miasto Zamość nadesłało plan parku na wałach fortecznych, opracowany i znakomicie dostosowany do warunków przez p. Waleriana Kronenberga znanego planistę. W 1926 roku W. Kronenberg zakomunikował w liście do Magistratu zobowiązania wynikające z umowy o urządzeniu parku zostały wykonane. W 1930 roku Magistrat nawiązał kontakt z Kronenbergiem prosząc o zaopiniowanie przesłanych projektów na cukiernię parkową. Być może istniały jeszcze jego późniejsze realizacje, ale kwerenda dała wynik negatywny. Znany jest on jednak w tym czasie z pracy na niwie dydaktycznej czy społecznej.
Walerian Kronenberg zmarł 27 listopada 1934 roku, został pochowany na cmentarzu w Proboszczowicach. W nekrologu dr Marceli Różański pisał Zmarłego cechowała zawsze prawość, uczciwość i szlachetność, a dobroć opromieniała jego stosunki z ludźmi. Zszedł z tego świata człowiek skromny, ale silnego i prawego charakteru i istotnej zasługi, pozostawiwszy głęboki żal u wszystkich, którzy go znali.